Jak łamiemy prawo autorskie, nawet o tym nie wiedząc

Łamanie praw autorskich to temat głośny w ostatnim czasie. Część osób próbuje to nawet wykorzystać do wyłudzania pieniędzy od konsumentów. Panuje powszechne przekonanie, że kopiowanie jest złe. Co mówi na ten temat prawo i przepisy? Jak można złamać prawa autorskie? Okazuje się, że czasem łamiemy je nie zdając sobie z tego do końca sprawy.

Kiedy prawa autorskie są łamane?

W świetle obowiązującego w Polsce prawa, prawa autorskie łamie się między innymi w momencie, gdy udostępnia się osobom trzecim przez Internet pliki objęte cudzą własnością intelektualną np. filmy czy gry. Warto jednak wiedzieć, że art. 23 ustawy o prawie autorskim mówi, że wolno nieodpłatnie korzystać z utworu już rozpowszechnionego.

Użytkownik sieci oglądając film nie musi więc wnikać w jaki sposób on się tam znalazła (legalny czy nie). Nie jest łamaniem prawa także ściąganie pliku z sieci. Trzeba jednak uważać na sposób w jaki się to robi. W sieciach torrentowych użytkownik bowiem jednocześnie ściąga bowiem i wysyła pliki. Wówczas może dojść do złamania prawa. Tego problemu nie ma podczas ściągania przez przeglądarkę internetową.

Prawa autorskie osobiste i majątkowe

Polskie prawo wyróżnia prawa autorskie majątkowe i osobiste. Prawa osobiste oznaczają, ze dany wytwór procesu twórczego (muzyka, film, obraz itd.) jest związany w bezpośredni sposób z nazwiskiem jego autora. Prawo to nie wygasa i jest niezbywalne. Nie można się zrzec autorstwa danego utworu i przenieść go na osobę trzecią.

Poza tym prawa autorskie osobiste oznaczają, że autor utworu ma prawo do jego zachowania w wersji niezmienionej. Nikt nie może więc danego utworu przekształcić czy zniekształcić, bo będzie to naruszeniem praw autorskich osobistych. Z kolei prawa majątkowe oznaczają posiadanie do danego tworu praw majątkowych.

Może je posiadać osoba będące jego autorem bądź osoba trzecia, która uzyskała do tego prawa na podstawie stosownej umowy z autorem zawartej. Prawo to pozwala na decydowanie w jaki sposób utwór będzie rozpowszechniany. Prawa tego rodzaju są ograniczone czasowo.

Częste przypadki łamania praw autorskich

Niezgodne z prawem jest między innymi umieszczanie na swojej stronie internetowej fotografii bez pytania ich autorów o zgodę. Jeśli taka zgoda jest to należy umieścić pod zdjęciem dane osobowe autora bądź numer licencji. W świetle prawa usprawiedliwieniem nie jest także fakt, że nie wiadomo do kogo dany materiał należy i kto jest jego autorem. Wielu użytkowników Serwisu YouTube do swoich filmów wykorzystuje utwory muzyczne.

Jednak aby było to zgodne z prawem należy wykupić odpowiednią licencję, w przeciwnym wypadku autor dzieła (lub właściciel praw majątkowych) może zażądać usunięcia filmu z Internetu. Dotyczy to sytuacji, gdy wykorzystano cały utwór. Jeśli w filmie znalazł się tylko jego fragment, a ponadto w opisie podano źródło i autora utworu, to jest to legalne (tzw. prawo cytatu). Podobnie jest w przypadku fotografii i grafik różnego rodzaju.

Można je wykorzystywać pod warunkiem, że poda się informacje skąd zdjęcie pochodzi oraz kto jest jego autorem. Można również pracę zlecić profesjonaliście i wykupić od niego prawa majątkowe pozwalające na rozpowszechnianie fotografii w wybrany przez siebie sposób.

Prawa twórców

Każdy twórca czy posiadacz praw majątkowych ma prawo do zaznaczenia, że nie życzy sobie rozpowszechniania swoich dzieł bez jego zgody. W ten sposób osoby, które dany utwór będą chciały wykorzystać będą musiały uzyskać na to specjalną zgodę na rozpowszechnianie dzieła.