Jak napisać testament, by miał wartość prawną? Skuteczne porady

Niemal każdy człowiek ma prawo do sporządzenia testamentu, w którym rozdysponuje zgromadzony majątek pomiędzy wybranymi przez siebie osobami, instytucjami bądź organizacjami. Sporządzenie ostatniej woli gwarantuje, iż pieniądze, nieruchomości, przedmioty i wszelkie inne dobra zostaną przekazane danym podmiotom po śmierci testatora z pominięciem dziedziczenia ustawowego.

Polskie prawo i przepisy kodeksu cywilnego szczegółowo definiują pojęcie testamentu i określają wszystkie zasady jego sporządzania oraz wykonywania. Jednym z podstawowych wymogów przy tworzeniu ostatniej woli jest posiadanie pełnych zdolności do czynności prawnych.

Dodatkowo testament jest dokumentem o charakterze osobistym, co oznacza, iż nie może być sporządzony lub odwołany przez pełnomocnika ani też spisany wspólnie z innymi osobami (na przykład z małżonkiem lub rodzeństwem). Oprócz tego należy pamiętać o tym, iż testament wywołuje skutki prawne dopiero po śmierci testatora. Sporządzając ostatnią wolę należy wziąć pod uwagę kilka niezwykle istotnych kwestii, które decydują o tym, czy testament ma wartość prawną czy też jest jej pozbawiony.

Forma testamentu

Prawo i przepisy zawarte w kodeksie cywilnym przewidują dwa podstawowe rodzaje testamentu zwykłego – własnoręczny i spisany przez inną osobę. Każda z tych form posiada swoje wymagania formalne, które muszą być spełnione w celu zachowania ważności prawnej.

Testament zwykły (w odróżnieniu od szczególnego) to najczęściej spotykana forma ostatniej woli. Ten rodzaj testamentu może być sporządzony własnoręcznie, w formie aktu notarialnego lub w postaci ustnego oświadczenia spisanego w protokole.

W przypadku testamentu własnoręcznego o ważności prawnej dokumentu decyduje sporządzenie go w całości pismem odręcznym. Niedopuszczalne jest napisanie testamentu na maszynie do pisania lub komputerze, wydrukowanie go i umieszczenie na nim podpisu – to spowoduje jego nieważność.

Podobnie jest w przypadku sporządzenia testamentu w formie elektronicznej, która także wyklucza uznanie ważności ostatniej woli. Zasada odręczności gwarantuje ochronę interesów testatora, gdyż w przypadku jakichkolwiek wątpliwości istnieje możliwość sprawdzenia autentyczności dokumentu.

Konieczność odręcznego sporządzania testamentu nie obowiązuje w przypadku tworzenia go w formie aktu notarialnego – w tej sytuacji za sporządzenie ostatniej woli odpowiada notariusz. Nieco inaczej sytuacja wygląda w przypadku testamentu allograficznego.

W tym przypadku testament jest podawany w formie ustnej i zapisywany w postaci protokołu. Warunkiem uznania tak zapisanej ostatniej woli jest sporządzenie go w obecności dwóch świadków oraz jednego przedstawiciela władzy urzędniczej (na przykład prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa lub kierownika urzędu stanu cywilnego).

Warunkiem niezbędnym uznania testamentu (bez względu w jakiej formie został stworzony) jest podpisanie go przez spadkodawcę. Podpis nie musi być czytelny, ale powinien pozwolić na zidentyfikowanie osoby zlecającej ostatnią wolę.

Treść testamentu

Każda osoba sporządzająca ostatnią wolę ma prawo do dowolnego dysponowania swoim majątkiem. Jednak zachowanie ważności prawnej testamentu wymaga umieszczenie w nim odpowiedniej treści. Niedopuszczalne jest powoływanie spadkobierców z zastrzeżeniem warunku lub terminu.

W praktyce oznacza to, iż umieszczenie w treści testamentu zapisu, iż syn może dziedziczyć po skończeniu studiów medycznych lub po upłynięciu dwudziestu lat powoduje jego nieważność. Powyższe ograniczenia nie mają zastosowania w przypadku, gdy zastrzeżone fakty zostaną dokonane jeszcze przed śmiercią testatora.

Okoliczności sporządzania testamentu

Według przepisów zapisanych w kodeksie cywilnym podstawową zasadą sporządzenia ważnego testamentu jest posiadanie pełnych zdolności do czynności prawnych.

Dodatkowo testament nie uzyska mocy prawnej w sytuacji, gdy będzie tworzony w stanie uniemożliwiającym świadome i swobodne wyrażenie woli – na przykład pod wpływem groźby lub na skutek błędnego wyobrażenia o rzeczywistym stanie danej sprawy.

Testament to taki dokument, który umożliwia zapisanie majątku z pominięciem dziedziczenia ustawowego. Zapewnia on prawo do rozdysponowania swojego majątku według indywidualnych decyzji.

Podstawą ważności testamentu jest sporządzenie go w zgodzie z formalnymi wymogami – to nie tylko wykluczy ewentualne wątpliwości co do samego dokumentu, ale także zminimalizuje ryzyko jego ewentualnego podważenia.